Werken met Trauma hoeft niet zwaar of intens te zijn

Hoe reageert je lichaam als je denkt aan het werken met trauma? Ontspant het en wordt het nieuwsgierig? Of wordt het gespannen en samengetrokken? Voor de meesten van ons zal dit de tweede optie zijn. In principe komt dit omdat we dieren zijn waarvan het zenuwstelsel erop gericht is te overleven. En alleen al de gedachte aan een trauma of een traumatische of stressvolle gebeurtenis zal een overlevingsreactie in ons zenuwstelsel veroorzaken. Gelukkig is er nog een andere optie.

Het Zenuwstelsel

De Amerikaanse arts en neurowetenschapper Paul D. Maclean bedacht de term ‘Triune Brain’. Tijdens zijn onderzoek naar de hersenen ontdekte hij drie verschillende delen:

• Het reptielenbrein (hersenstam) dat is ontworpen om te overleven
• Het aap/emotionele brein (lymbisch brein) dat is ontworpen om te communiceren met andere leden van de samenleving
• Het menselijk brein (Neo Cortex) dat is ontworpen om te analyseren, plannen, denken…

(Het onderzoek is inmiddels verouderd, maar de beschreven principes zijn nog steeds van toepassing)

Een van de nuttigste inzichten die ik heb ontdekt, is dat noch onze hersenstam, noch ons lymfestelsel enig begrip heeft van het concept van tijd. Onze Neo Cortex is daarentegen lineair, rationeel en begrijpt tijd. Met andere woorden: dit betekent dat er voor onze hersenstam en het lymfebrein geen verschil bestaat tussen het denken aan een traumatische gebeurtenis van jaren geleden, en de gebeurtenis zelf. Door er alleen maar aan te denken (of een andere trigger te hebben, zoals een geur of een kleur), zullen onze hersenen dezelfde neurotransmitters en hormonen gaan aanmaken alsof we de gebeurtenis zelf zouden ervaren. En terwijl de hersenen ons lichaam beginnen te overspoelen met deze zenders en hormonen, krijgen we het gevoel dat er een reële dreiging bestaat. En naarmate we deze dreiging gaan waarnemen via de sensaties in ons lichaam, zullen onze hersenen nog meer in een overlevingsreactie terechtkomen.

De Trauma Vortex

Bij traumatherapie (bijvoorbeeld Somatic Experiencing) noemen we dit de traumavortex. Een stroperige cirkel die ons dieper laat gaan in de herbeleving van de bedreigende gebeurtenis(sen). En dit is precies waar we bang voor zijn als we nadenken over het werken met onze trauma’s. Wanneer dit echter gebeurt, is het eigenlijk bijna nooit genezend of behulpzaam bij het verwerken van onze trauma’s. In eenvoudige bewoordingen: het enige dat gebeurde is dat zowel ons zenuwstelsel als ons lichaam de bedrading versterkten die verband houdt met de traumatische gebeurtenissen. We liepen het enige pad in de jungle dat we nog kenden. We hebben een ervaring gehad die als intens kan worden omschreven, en we denken misschien dat we aan ons trauma hebben gewerkt. En er is eigenlijk niets veranderd in de bedrading van ons zenuwstelsel.

De Healing Vortex

Er is nog een andere mogelijkheid. Wanneer we in dit junglegebied in ons systeem komen, gaan we, in plaats van alleen maar dit bekende pad te bewandelen, naar de rand van de jungle en beginnen langzaam een nieuw pad door de jungle te creëren.

Een pad waarop we meer keuzevrijheid hebben in onze reacties, een pad waarop ons zenuwstelsel meer gereguleerd zal worden als we door de jungle lopen. We helpen ons systeem de defensieve reacties (vechten, vluchten,…) te voltooien die het in het oorspronkelijke evenement niet kon voltooien. Kortom, in plaats van het trauma opnieuw te bekijken, helpen we ons zenuwstelsel en ons lichaam te herstellen door ervaringen te creëren die behulpzaam, regulerend en verruimend zijn of de vensters van tolerantie vergroten.

Dit is wat er zou moeten gebeuren als je – hetzij in een persoonlijke sessie, hetzij in groepsverband zoals een workshop – met je trauma werkt. Als je echt je bedrading wilt veranderen, laten we dan beginnen met het creëren van nieuwe positieve ervaringen in je zenuwstelsel die verband houden met de oude triggers.

Disclaimer: elk kort verhaal mist nuance. Er valt dus nog veel meer uit te pakken en er is nog veel meer verduidelijking mogelijk in het bovenstaande verhaal. Door het verhaal zo simpel te houden, probeer ik een algemeen breed perspectief over te brengen op de manier waarop het werken met trauma een ervaring kan/moet zijn die nieuwe mogelijkheden in ons zenuwstelsel opent.

Auteur: Chris Camp
Datum: 16 October 2022
Link: Medium